بررسی سندی ودلالی حدیث« سلسله الذهب »

یکی از عالی ترین احادیث رسیده از اهل بیت(علیهم السلام) که دارای ژرف ترین معانی دینی است؛ حدیث قدسی «سلسله الذهب» است که در سفر حضرت رضا(علیه السلام) از مدینه به مرو، در شهر نیشابور بیان شد. آنچه باعث صدور این حدیث از طرف امام در آن برهه زمانی و مکانی شد، بستر موجود آن زمان در زمینه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می باشد. در آن زمان جامعه اسلامی به لحاظ سیاسی، دچار خفقان بود، ظلم خلفای عباسی به مردم بویژه علویان و تزویر و دیانت سیاسی آنها، مشکلات فراوانی ایجاد نموده و ضعف وتزلزل داخلی در حکومت از طرف دیگر، مزید بر علت بود. علویان که داعیه دار حکومت بودند، در گوشه و کنار جهان دست به قیام هایی زدند که برخی از آنها موفق و برخی شکست خوردند. هدف آنها برگرداندن حکومت به راه و روش پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و مکتب اصیل اسلام بود. در مسائل فرهنگی نیز با توجه به نهضت ترجمه و ورود بیگانگان به ممالک اسلامی، برگزاری جلسات علمی و مناظره بین ارباب ادیان مختلف، ضمن در پی داشتن آثار سوء فرهنگی، به بالندگی و رشد فرهنگ جامعه اسلامی کمک فراوان نمود که امام رضا(علیه السلام) با حضور در این جلسات و مناظره ها از حریم اسلام و تشیع دفاع می نمود. دراین حدیث شریف، به سه اصل مهم اعتقادی (توحید، نبوت و امامت) اشاره شده است. امام این حدیث را در جمع مردمی که در گذشته نه چندان دور گرفتار شرک و آتش پرستی بوده اند، بیان فرمودند، پس توحید ضروری ترین هدیه برای آنهاست. پیام حدیث بیانگر نظام و فلسفه سیاسی اسلام و تداوم حرکت غدیر و عاشوراست. محور کلام در این حدیث، «توحید» است، به شرط آنکه از دریچه «ولایت» بدان نگریسته شود، چون امامت تداوم نبوت و حافظ توحید و احیاگر اسلام است لذا امنیت دنیا و عقبی به تو حید و ولایت پذیری وابسته است.